Iedere schrijver is ongetwijfeld een keer tegen het gevoel aangelopen muurvast te zitten in diens verhaal. De gebeurtenissen in het verhaal volgen elkaar niet logisch op, de actie komt te traag op gang, of je kan maar niet op die meeslepende plottwist komen. Op dit soort momenten is er in mijn ervaring maar één goede oplossing, en dat is een stapje terug nemen en naar je plot kijken. Veel van onze ideeën als schrijver komen voort uit momenten van inspiratie, hartstocht, of een gouden ingeving. De kunst van het schrijven is om deze ideeën op een logische en interessante manier aan elkaar te knopen. En dat is niet altijd een kwestie van intuïtie of smaak, maar van doelbewust ontwerp.
Onder dit ontwerp vallen veel zaken waar je als auteur van nature al over nadenkt. Waar ik in deze blog op wil focussen is de structuur van een verhaal. Ondanks dat verhalen uit verschillende genres enorm van elkaar kunnen verschillen, volgen ze vaak een bepaald patroon. Je zou het bijna een soort formule voor een verhaal kunnen noemen die simpelweg werkt. Het mooie is dat er ontelbaar veel variaties op de invulling bestaan, wat elk verhaal weer uniek maakt. Het actief structureren van je verhaal kan super nuttig zijn om overzicht te creëren of terug te krijgen. Je neemt als het ware een vogelperspectief aan over je verhaal, wat je kan helpen eventuele pijnpunten te ontdekken. Denk aan momenten die net niet lekker vallen qua timing, delen die te langdradig zijn, of episodes waarin spanning ontbreekt.
In deze blog bespreek ik een eeuwenoude verhaalstructuur die als ware klassieker wordt gezien: de Three Act Structure (Drie-actstructuur in het Nederlands, al wordt deze term niet vaak gebruikt). Kort gezegd verdeelt de Three Act Structure het verhaal in drie delen, waarin respectievelijk een conflict wordt geïntroduceerd, uitgewerkt en uiteindelijk opgelost. Shakespeare gebruikte hem ook in zijn toneelstukken en zelfs in Griekse tragedies zien we deze opbouw terug. Het fijne aan de Three Act Structure is dat het een simpele, maar zeer effectieve methode is om je verhaal te structureren. Het biedt houvast om mee verder te werken en helpt je spanningsboog vorm te geven.
De Three Act Structure, of elke andere verhaalstructuur die je zou willen aannemen, is geen verplicht format waar je je verhaal koste wat kost in moet forceren. Het zijn richtlijnen waar je uiteraard van kunt afwijken, als je denkt dat het je verhaal ten goede komt. Hierbij houd ik me echter vast aan de wijze woorden van Pablo Picasso (losjes vertaald en geparafraseerd): je moet de regels kennen voordat je ze kunt breken. Het zal je (hopelijk) verbazen dat je de ‘regels’ van de Three Act Structure op veel meer dan je overkoepelende plot alleen kunt toepassen. Dus laten we snel kijken wat de Three Act Structure inhoudt en hoe je het kunt gebruiken!
Hoe is de Three Act Structure opgebouwd?
De drie onderdelen die de Three Act Structure zo effectief maken zijn 1) de opzet van het verhaal, gevolgd door 2) de confrontatie, en tenslotte 3) de ontknoping. De figuur hieronder is hier een visuele weergave van. In wezen functioneren deze drie onderdelen als een introductie, middenstuk en een slot. Grote kans dat je verhaal dus in zijn essentie al losjes aan deze structuur voldoet! Zoals je ziet hoeven de drie acts niet even lang te zijn: vaak is act 2 het meest uitgebreid. De drie acts worden van elkaar gescheiden door belangrijke punten in het verhaal, deze worden ook wel plot point 1 en 2 genoemd. Verder zijn er nog drie andere punten in het midden van elke act die belangrijke momenten voor de opbouw van het verhaal vormen: het ‘inciting incident’ in act 1, het ‘midpoint’ in act 2, en de climax in act 3.
Act 1 vormt het begin van je verhaal en heeft daardoor een introducerende functie. De belangrijkste elementen die hierin naar voren moeten komen zijn de setting, karakters en het centrale conflict. Hoewel het een kwestie van smaak blijft hoeveel ruimte je voor elk van deze aspecten neemt, werkt het over het algemeen goed om vragen op te roepen die de lezer prikkelen om door te lezen. Een valkuil bij de eerste act is om te veel informatie in één keer op de lezer te dumpen. Dit maakt je verhaal weer zwaar en moeilijk om doorheen te komen. Het is dus een fijne balans!
Nadat je de belangrijkste informatie uiteen hebt gezet, kun je toewerken naar het ‘inciting incident’. Dit is een verandering in de status quo die de hoofdpersoon aanzet tot actie en die het lot van de protagonist verbindt met het centrale conflict. Frodo krijgt de ring in handen, Belles vader wordt opgesloten in het kasteel van het Beest, Katniss offert zich op als vrijwilliger voor de Hongerspelen. Vanaf hier gaat het verhaal echt ‘lopen’ en werk je toe naar de afronding van je introductie. Act 1 eindigt vervolgens met het eerste plot point waarin de centrale vraag van het verhaal wordt neergezet (bijna nooit letterlijk, maar dit blijkt uit de uiteenzetting van het conflict). Vaak is dit iets in de vorm van: zal het de protagonist lukken de antagonist te verslaan?
Nu je de aandacht van je lezer gewonnen hebt, staat je in act 2 een nieuwe uitdaging te wachten: de spanning vasthouden. Dit doe je door het centrale conflict beetje bij beetje uit te werken en te laten escaleren. Je hoofdpersoon zal tegenslagen moeten overwinnen om dichter bij hun doel te komen. Belangrijk is dat er iets op het spel staat voor je hoofdpersoon. Een familielid uit de klauwen van de antagonist redden is vooral spannend als de lezer weet hoeveel de hoofdpersoon om dit familielid geeft. Wat heeft de hoofdpersoon te verliezen, en wat gebeurt er als de hoofdpersoon hun doel niet bereikt?
Het ‘midpoint’ halverwege act 2 is een cruciaal punt in je verhaal. In de meeste verhalen die de Three Act Structure structuur volgen, verandert er iets aan de situatie dat het conflict in een ander daglicht zet. Dit kan een grote plot twist zijn, of een wat kleinere ontdekking die de protagonist op een ander pad zet. Belangrijk is dat de actie in gang blijft. Vaak ondergaat de protagonist in act 2 een interne metamorfose die minstens net zo belangrijk is voor de verdere spanningsopbouw als het plot zelf. Voorbeelden zijn het overwinnen van een angst, of de realisatie dat de hoofdpersoon aan de verkeerde kant van de oorlog staat. Het tweede plot point markeert de afsluiting van de ontwikkeling van het conflict en zet de protagonist op pad voor de directe confrontatie met antagonist in act 3.
We zijn er bijna. Alles wat je tot nu toe hebt geschreven, leidt naar het punt in het verhaal waar de ontknoping van het conflict zal plaatsvinden. Het belangrijkste aan deze ontknoping is dat je de centrale vragen beantwoordt die je in act 1 hebt opgeworpen. Dit gebeurt tijdens het hoogtepunt van de spanning in je boek, ook wel de climax genoemd. Je protagonist staat eindelijk oog in oog met de vijand en er staat ongelofelijk veel op het spel. Bewaar je meest heftige, spannende en tranentrekkende gebeurtenissen voor deze passage. Zo houd je je lezer op het puntje van hun stoel voor ze achter de uitkomst komen.
Nadat de climax heeft plaatsgevonden, is het essentieel dat je genoeg ruimte overhoudt voor de zogeheten oplossing. Wat is het resultaat van de climax? Wat zijn de gevolgen van het laatste, verpletterende gevecht dat heeft plaatsgevonden? Wat is er veranderd voor de personages, hun naasten, en de rest van de wereld? Sommige schrijvers kiezen er bewust voor om dit soort vragen slechts ten dele te beantwoorden. Een einde kan dus zo gesloten of open zijn als je zelf wil. Waar je ook voor kiest, dit deel van het verhaal is bedoeld om het netjes af te ronden. Het is het laatste wat je je lezer kunt meegeven, dus gebruik het goed!
Verschillende niveaus
We hebben hierboven gezien hoe je de Three Act Structure kunt gebruiken voor het plotten van je gehele verhaal. Maar wist je dat veel schrijvers deze structuur ook op vele andere niveaus benutten? Je kunt een hoofdstuk op een vergelijkbare manier indelen en zelfs individuele scènes door de scheiding tussen inleiding, spanningsopbouw en afsluiting voor jezelf te markeren. Persoonlijk vind ik dit een hele fijne formule om op terug te vallen als ik het gevoel heb dat een scène niet interessant aanvoelt, of te langzaam gaat. Ook voor de persoonlijke ontwikkeling van je karakter (‘character arc’ in het Engels) kan het nuttig zijn om de belangrijkste punten in kaart te brengen voor je ze uitschrijft.
Voorbeeld: deze video van de Youtuber Savage Books ontleedt een scène uit de Game of Thrones tv-serie en legt de onderliggende Three Act Structure bloot:
Hoe kan ik de Three Act Structure in mijn verhaal gebruiken?
Nu je hopelijk een beter beeld hebt van wat de Three Act Structure inhoudt, kun je nadenken over hoe je deze kunt toepassen bij het schrijven van je eigen verhaal. Als je een nieuw verhaal volgens deze structuur wil opbouwen, is het goed om de belangrijke momenten van de Three Act Structure in je achterhoofd te houden. Of je nou liever met het begin of met het einde van je verhaal start, het geeft je meteen handvatten om de stukken ertussen op een spannende en intrigerende manier in te vullen.
Heb je al een bestaand verhaal dat je graag eens onder de loep zou nemen? Kijk dan eens of je de belangrijke plotpunten in je verhaal kunt identificeren. Heb je een interessant incident en midpoint? Wat is de climax en de uitkomst? Zitten de belangrijkste twists op de juiste punten? De Three Act Structure is geen format waar je je krampachtig aan vast moet houden, maar biedt een nuttige techniek die je kunt gebruiken om de spanning op de juiste punten in je verhaal op te bouwen.
Een goede oefening hiervoor is het analyseren van bestaande verhalen. Pak je favoriete Disneyfilm er eens bij (sowieso geen straf) en kijk of je de belangrijke punten herkent. (Waarom? Disney- en zeker Pixarfilms staan bekend om hun klassieke structuur, zie de afbeelding hierboven!) Wat vind je wel en niet goed werken? Welke momenten maakten het meeste indruk, en waar kwam dat door? Doe hetzelfde voor een intrigerende scène. Gebruikt het dezelfde driedelige opbouw en zo niet, waarom denk je dat de schrijvers daarvan hebben afgeweken? Vergeet niet dat de Three Act Structure geen heilige graal is. De regels op de juiste punten breken kan soms des te fascinerend zijn.
Probeer het zelf!
Onze Arlette heeft een Excelbestand gemaakt waarin je jouw (bestaande of nieuwe) verhaal kunt gieten en dat vervolgens aangeeft waar de belangrijke punten in je verhaal ongeveer zouden moeten vallen. Een superhandige manier om je verhaalstructuur visueel te maken! Maak er vooral gebruik van, je kunt het bestand hier downloaden. (Gebruik je hem? Voel je vrij Arlette een bedankje te sturen!)
